Hơn 310.000 thí sinh không xét tuyển đại học năm 2025

Năm 2025, gần 1/3 học sinh tốt nghiệp THPT không đăng ký xét tuyển đại học, cao đẳng. Con số này cho thấy sự thay đổi rõ nét trong xu hướng lựa chọn sau phổ thông, phản ánh tác động từ nhận thức mới, áp lực tài chính và lo ngại về thị trường lao động.

• Điểm sàn giảm mạnh năm 2025 điểm chuẩn có hạ theo?
• Hướng dẫn thanh toán lệ phí xét tuyển đại học năm 2025 qua trực tuyến

Gần 1/3 học sinh từ chối xét tuyển đại học, vì sao?

Theo thống kê từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong số hơn 1,16 triệu thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT năm 2025, có khoảng 310.000 em không đăng ký xét tuyển vào đại học, cao đẳng, chiếm gần 27%. Trung bình cứ ba học sinh thì có một người không bước tiếp vào giảng đường.

Dù gây chú ý, nhưng đây không còn là điều bất thường. Tỷ lệ học sinh không đăng ký nguyện vọng đại học đã duy trì ở mức 30% trong vài năm gần đây, từng đạt 36% vào năm 2022. Nguyên nhân đến từ nhiều phía. Nhiều học sinh lựa chọn hướng đi khác như học nghề, du học, đi làm sớm hoặc dành thời gian suy nghĩ lại hướng đi tương lai. Một số khác chọn tạm dừng để trải nghiệm cuộc sống trước khi đưa ra quyết định.

Thực tế cho thấy, việc không vào đại học không đồng nghĩa với thất bại. Đây là biểu hiện của xu hướng cá nhân hóa lựa chọn nghề nghiệp, đòi hỏi hệ thống giáo dục phải thích nghi thay vì giữ tư duy “đại học là con đường duy nhất”.

Đại học không còn là lựa chọn mặc định

Tỷ lệ thí sinh không xét tuyển đại học đang giảm dần qua các năm, từ 36% (năm 2022) xuống còn 27% (năm 2025). Điều này cho thấy hệ thống giáo dục đại học đã có sức hút tốt hơn. Tuy vậy, vẫn còn lượng lớn học sinh chủ động chọn con đường khác.

Xu hướng “gap year” ngày càng phổ biến ở học sinh sau THPT. Các em tạm hoãn việc học để trải nghiệm cuộc sống, học kỹ năng, làm thêm, từ đó có quyết định rõ ràng hơn về tương lai. Điều này phản ánh nhận thức mới về học tập: không chỉ trong khuôn viên trường lớp mà còn trong thực tiễn.

Đại học giờ đây chỉ là một trong nhiều lựa chọn sau phổ thông. Trước sự thay đổi nhanh của thị trường lao động, nhiều học sinh chuyển hướng sang học nghề, tham gia chương trình đào tạo ngắn hạn hoặc các khoá học kỹ năng ứng dụng, phù hợp với nhu cầu tuyển dụng thực tế. Các cơ sở đào tạo Cao đẳng Y Dược Sài Gòn cũng trở thành lựa chọn đáng cân nhắc, khi vừa rút ngắn thời gian học, vừa giúp sinh viên sớm tiếp cận thực tiễn nghề nghiệp trong các lĩnh vực chăm sóc sức khỏe đang thiếu hụt nhân lực.

Học phí và việc làm ảnh hưởng quyết định vào đại học

Không chỉ không đăng ký xét tuyển, mỗi năm vẫn có hàng trăm nghìn thí sinh dù đỗ đại học vẫn không nhập học. Năm 2024, hơn 122.000 thí sinh trúng tuyển đã không nhập học. Với nhiều em, đại học chỉ là phương án dự phòng và lựa chọn cuối cùng khi chưa có con đường nào rõ ràng hơn.

Chi phí học tập ngày càng cao là một rào cản lớn. Dù có năng lực học tập, nhiều học sinh thuộc hộ nghèo và cận nghèo vẫn không đủ điều kiện theo học. Thống kê cho thấy, nhóm học sinh có hoàn cảnh khó khăn chỉ chiếm chưa tới 15% số sinh viên đại học hiện nay, trong khi nhóm khá giả chiếm tới hơn 40%.

Thêm vào đó, nỗi lo thất nghiệp sau khi tốt nghiệp cũng khiến nhiều em đắn đo. Việc sinh viên ra trường không tìm được việc làm đúng chuyên ngành hoặc bị đào thải nhanh chóng càng khiến lựa chọn vào đại học trở nên thận trọng hơn.

Tỷ lệ học đại học trong độ tuổi 18–22 ở Việt Nam hiện mới đạt khoảng 28–30%, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực. Trong khi đó, hơn 70% lực lượng lao động vẫn chưa qua đào tạo có bằng cấp, cho thấy Việt Nam đang thiếu hụt nghiêm trọng nhân lực có tay nghề và trình độ chuyên môn. Trước thực trạng này, các cơ sở đào tạo nghề uy tín như Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn đang đóng vai trò quan trọng trong việc cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cho ngành Y Dược và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Việc hơn 310.000 học sinh không xét tuyển đại học không còn là hiện tượng bất thường. Đây là dấu hiệu rõ ràng của sự chuyển dịch trong lựa chọn nghề nghiệp, học tập của giới trẻ. Để thích ứng, hệ thống giáo dục cần mở rộng lộ trình đào tạo, tăng cơ hội tiếp cận cho học sinh yếu thế và đẩy mạnh định hướng nghề nghiệp ngay từ bậc phổ thông. Quan trọng nhất là giúp các em tự tin lựa chọn vì hiểu mình và hiểu nhu cầu xã hội, thay vì lựa chọn vì áp lực hay thói quen.